فهرست مطالب
از آنجایی که طلا فلزی محبوب برای ساخت زیورآلاتی مثل گردنبند طلا زنانه است، قطعا با آن آشنا هستید. شاید با خودتان این گونه فکر کنید که خیلی چیزها از طلا می‌دانید؛ اما باید بگوییم رازهای زیادی درباره طلا وجود دارد که خیلی از ما از آن‌ها بی خبریم! در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا بررسی کنیم و ببینیم طلا از چی درست میشه و اصلا رازهای این فلز گرانبها چیست؟!
اگر این سوال در ذهنتان ایجاد شده که طلا چیست؟، به درس‌های شیمی که رجوع کنید، می‌بینید که طلا یک عنصر شیمیایی با نماد شیمیایی Au است. اما در عمل، طلا نوعی از فلزات گرانبها جامد به رنگ زرد براق است که بیشتر برای زیورآلات و آلیاژ با سایر فلزات استفاده می‌شود. طلا یکی از کم واکنش‌‌پذیرترین فلزات و ماده‌ای بسیار چکش‌خوار است که همین موضوع باعث شده تا ساخت زیورآلات و انواع مصنوعات با آن نسبت به فلزهای دیگر آسان‌تر باشد.
حالا وقتش است سوال طلا از چی درست میشه پاسخ بدهیم. دانشمندان معتقدند که تمام طلای جهان قبل از «انفجار بزرگ» و در اثر برخورد ستارگان تشکیل شده است. طبق ادعاهای آن‌ها، طلا از بقایای ستارگان قدیمی تشکیل شده است و به هسته زمین فرو رفته؛ برای همین است که باید طلا را استخراج کرد.
فرسایش طبیعی معمولا طلا را از ماده سنگی که به آن متصل است، آزاد می‌کند و سپس در نهرها، اقیانوس‌ها و بستر رودخانه‌ها آزاد می‌شود. طلا وقتی به طور طبیعی پیدا می‌شود، معمولا به صورت تکه‌های کوچک در نهرهای سراسر جهان، به‌خصوص قاره آفریقا پیدا می‌شود، اما می‌توان آن را در داخل سنگ‌ها هم پیدا کرد.
طلا تاریخچه جذابی دارد و قدمت آن به هزاران سال پیش بر می‌گردد. این فلز، قدیمی‌ترین فلزی است که بشر آن را پیدا کرده و سوابق مربوط به آن به 5000 سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. هزاران سال پیش، انسان برای اولین بار در کنار رودخانه‌ها با ذرات درخشان طلا آشنا شد. طلا به‌دلیل زیبایی، شکل‌پذیری بالا و کمیاب بودنش، خیلی زود جای خود را در تمدن‌های باستانی باز کرد. مصریان از نخستین اقوامی بودند که طلا را ذوب کردند و بعدها توانستند آن را به ورق، آلیاژ و حتی قالب‌های پیچیده تبدیل کنند.
نمونه‌هایی مانند تابوت طلایی توتانخامون که از بیش از ۱۰۰ کیلو طلا ساخته شده، گواهی بر مهارت بالای صنعتگران مصر باستان است. یونانیان، ارمنیان و اتروسک‌ها نیز از طلا برای ساخت سکه و حتی دندان مصنوعی استفاده می‌کردند.
در کشور ما ایران، طلا از زمان مادها استخراج می‌شد و در دوره هخامنشیان، سکه‌هایی به نام «داریک» ضرب شد. هخامنشیان همچنین با ساخت اشیای هنری مانند ریتون‌ها، تأثیر زیادی بر فرهنگ طلاسازی گذاشتند.
با ظهور امپراتوری روم، سکه‌های طلای “اورئوس” برای پرداخت حقوق سربازان به‌کار می‌رفت. بعدها با سقوط روم، عثمانی‌ها کنترل منابع طلا را به‌دست گرفتند. اما در دوره‌ای بین سال‌های ۱۰۰۰ تا ۱۶۰۰ میلادی تولید طلا کاهش چشمگیری داشت.
اگرچه امروزه وقتی اسم طلا می‌آید، اکثر ما به یاد خرید طلا و زیورآلاتی مثل گردنبند و دستبند می‌افتیم، اما کاربرد این فلز بسیار گسترده‌تر از ویترین طلافروشی‌هاست. از اصلی‌ترین مصارف طلا می‌شود به این موارد اشاره کرد:
در دندانپزشکی قرن‌هاست که از طلا استفاده می‌شود. دلیلش هم این است که طلا با مواد دیگر به‌سختی واکنش می‌دهد و دوام زیادی دارد. حتی در مومیایی‌های قدیمی هم آثاری از دندان‌های طلایی دیده شده. در حال حاضر هم می‌توان از طلا در ساخت تاج دندان و تجهیزات ارتودنسی استفاده کرد.
در صنعت شیشه‌سازی، لایه‌های نازکی از طلا را به شیشه اضافه می‌کنند تا شیشه بتواند نور خورشید را بازتاب دهد. این شیشه‌ها در عین شفاف بودن، حرارت را کاهش داده و سرمای زمستان را هم به داخل راه نمی‌دهند. معمولا از این شیشه‌ها در کابین خلبانان و هواپیماهای پیشرفته استفاده می‌شود و کاربرد عمومی ندارند.
برخی قطعات در فضاپیماها با لایه‌ای از طلا پوشیده می‌شوند تا در برابر دمای شدید، خلاء و تابش مستقیم خورشید مقاوم باشند. طلا حتی در کلاه فضانوردان هم نقشی حیاتی دارد و از چشم و پوست آن‌ها محافظت می‌کند.
گذشته از کاربردهای فنی، طلا همیشه یک دارایی ارزشمند برای سرمایه‌گذاری بوده و هنوز هم هست؛ چون طلا نه فاسد می‌شود، نه از بین می‌رود و حمل‌ونقل آن هم ساده است. این فلز سالهاست که توانسته یکی از بهترین روش‌های سرمایه گذاری و کاهش ارزش پول در شرایط تورم باشد.
در ادامه سوال طلا از چی درست میشه لازم است به روش استخراج طلا هم اشاره کنیم؛ سنگ معدن طلا معمولا با استفاده از تکنیک‌های متنوعی، با توجه به موقعیت مکانی و زمین‌شناسی، استخراج می‌شود. از رایج‌ترین تکنیک‌های استخراج طلا از دل زمین می‌شود به استخراج زیرزمینی، استخراج روباز و استخراج آبرفتی اشاره کرد. این روش‌ها اغلب شامل حفر تونل‌ها، شفت‌ها یا گودال‌های روباز بزرگ برای دسترسی به سنگ معدن طلا هستند.
فرآیند استخراج بسیار پیچیده است و تنها افراد متخصص از پس آن بر می‌آیند. پس از استخراج طلا، سنگ معدن طلای استخراج شده معمولا خرد شده و فرآوری می‌شود تا طلا از سنگ استخراج شود و بعد از این استخراج می‌توان طلا را با فلزات دیگر ترکیب و به صورت انواع شمش مثل شمش یک گرمی و انواع و اقسام زیورآلات درآورد.
سفر طلا از اعماق زمین تا تبدیل شدن به شمش‌های درخشان، زیورآلات نفیس و انواع سکه‌های ارزشمند، مسیری پیچیده و زمان‌بر است. اگر تاکنون برایتان سؤال شده که طلا از چی درست میشه و این فلز گرانبها چگونه به شکل نهایی خود می‌رسد، در ادامه با ما همراه باشید تا نگاهی دقیق‌تر به فرآیند تولید و بازیافت طلا داشته باشیم:
همانطور که در بالاتر اشاره کردیم، فرآیند تولید طلا با استخراج طلاا از معادن شروع می‌شود؛ پس از استخراج، سنگ معدن به کارخانه‌های فرآوری منتقل شده و در آنجا خرد می‌شود. در مرحله بعدی با استفاده از روش‌هایی مثل سیانیداسیون یا فلوتاسیون (شناورسازی)، طلا از بقیه ترکیبات معدنی جدا شده و به‌صورت کنسانتره‌ای با عیار بالاتر آماده مرحله بعد می‌شود.
کنسانتره به‌دست‌آمده در کوره‌هایی با دمای بالا ذوب می‌شود. در این مرحله، با اضافه شدن موادی مانند بوراکس و کربنات سدیم، ناخالصی‌ها جدا می‌شوند و به‌صورت سرباره بر سطح قرار می‌گیرند. طلا، به‌دلیل وزن بیشتر، در کف کوره ته‌نشین شده و پس از خنک‌سازی، به‌صورت شمش‌های خام قالب‌گیری می‌شود.
برای رسیدن به بالاترین درجه خلوص (معمولاً ۹۹.۹۹٪)، شمش‌های خام تحت فرآیندهای پالایش قرار می‌گیرند. یکی از پیشرفته‌ترین روش‌ها، فرآیند (Wohlwill Process) است که بر پایه الکترولیز انجام می‌شود. در این روش، شمش ناخالص به عنوان آند و ورق طلای خالص به عنوان کاتد در محلول الکترولیتی قرار می‌گیرند. با عبور جریان برق، طلا از آند جدا شده و روی کاتد به‌صورت خالص رسوب می‌کند. در این مرحله اکثر ناخالصی‌ها در محلول باقی می‌مانند یا ته‌نشین می‌شوند.
طلای خالص به‌دست‌آمده دوباره ذوب شده و در قالب‌هایی استاندارد ریخته می‌شود تا به شمش‌های بین‌المللی با وزن و ابعاد مشخص تبدیل شود. این شمش‌ها یکی از پرفروش‌ترین قالب‌های طلا در بازار جهانی به حساب می‌آیند.
در کنار تولید اولیه، قالکاری طلا یکی از مهم‌ترین فرآیندهای بازیافت در صنعت طلاسازی است. قالکاری علاوه بر صرفه‌جویی اقتصادی، نقش مهمی در کاهش مصرف منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست ایفا می‌کند و به نوعی، مکمل چرخه تولید در صنعت طلا است.
همانطور که قبلا هم گفتیم، طلای خالص 24 عیار درجه نرمی بالایی دارد و معمولا برای افزایش استحکام آن لازم است آن را با فلزاتی مثل مس، نقره، پالادیوم یا نیکل آلیاژ کرد. پس از آلیاژ طلا نوبت این است که طلا را به انواع زیورآلات مثل گردنبند، گوشواره، النگو و غیره در آورد.
برای بسیاری از ما این سوال پیش می‌آید که چرا طلا سالیان سال است که همچنان یکی از با ارزش‌ترین فلزهای جهان است؟! از اصلی‌ترین این دلایل، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
فلز طلا جزو فلزهای کمیاب اما در دسترس است؛ همین موضوع باعث شده در عین حالی که قیمت طلا بالاست اما همیشه برای آن تقاضا وجود داشته باشد و برندهای معروف طلا بتوانند از این فلز سودهای کلانی به دست بیاورند.
برخلاف آهن که زنگ می‌زند یا نقره که سیاه می‌شود، طلا به‌سادگی با اکسیژن یا رطوبت واکنش نمی‌دهد. این موضوع باعث شده طلا حتی پس از هزاران سال دوام خودش را حفظ کند.
همانطور که در بالاتر اشاره کردیم، طلا فلزی نرم، چکش‌خوار و انعطاف‌پذیر است؛ بنابراین به‌راحتی می‌توان آن را به ورقه‌های نازک یا سیم‌های باریک تبدیل کرد و از آن در صنایع مختلفی مثل جواهر سازی و الکترونیک استفاده کرد.
تمدن‌های باستانی از مصر و ایران گرفته تا روم و چین، از قدیم تا الان طلا را نماد قدرت، ثروت و خدایان می‌دانستند. همین طرز فکر باعث شده طلا سال‌های سال به‌عنوان واحدی برای سنجش ارزش در مبادلات اقتصادی و ذخایر ملی باقی بماند.
در زمان بحران‌های اقتصادی، مردم و دولت‌ها به طلا روی می‌آورند؛ چرا که برخلاف ارزها یا سهام، طلا وابسته به سیاست‌های یک کشور یا شرکت خاص نیست.
با ظهور رمزارزها، نوآوری در پیدایش متریال‌های جدید و تغییر نگرش نسل‌های جوان نسبت به سرمایه‌گذاری، میزان خرید طلا نسبت به قبل کاهش پیدا کرده است. با این حال، ویژگی‌های منحصربه‌فرد این فلز گرانبها از پایداری شیمیایی گرفته تا زیبایی بصری، همچنان آن را به عنصری بی‌بدیل در صنعت و فرهنگ تبدیل کرده است.
شاید طلا در آینده نقش سنتی خود را به‌عنوان معیار ثروت از دست بدهد، اما بعید است که ارزش نمادین و کاربردی‌اش کاملاً رنگ ببازد. طلا، حتی اگر دیگر در گاوصندوق‌ها انباشته نشود، باز هم در لایه‌های تراشه‌های کامپیوتری، تجهیزات پزشکی و اکسسوری‌های لوکس و با ارزش حضور خواهد داشت.
طلا علاوه بر اینکه یک فلز با ارزش و کمیاب است، راوی تاریخ و نمادی از ثروت است. در این مقاله قصد داشتیم به سوال طلا از چی درست میشه پاسخ بدهیم. سرنوشت طلا از دل انفجارهای کیهانی تا اعماق زمین و نهایتا بر گردن‌ها و در دل اقتصاد، سرنوشتی پر فراز و نشیب بوده است. شاید در آیند طلا کمتر در گاوصندوق‌ها باشد ، اما این فلز در هر شکلی که باشد، جایگاه خود را همیشه حفظ می‌کند.
در این مطلب به بررسی اقتصادی ترین گوشی سامسونگ در سال ۲۰۲۴ می پردازیم
